بهار سال 1373، بنده و پدرم (آقای احمد توکلی) و آقای مهندس محمود فرشیدی وزیر آموزش و پرورش دولت نهم ، به محضر مرحوم آیت ا... بهجت مشرف شدیم. پدرم از ایشان پرسید: بنده در دانشگاه ناتینگهام انگلستان درس می خوانم. آنجا دانشجویان عرب که همه سنی هستند، از دانشگاه ، فضایی برای اقامه ی نماز جماعت خواسته اند و دانشگاه نیز جایی را به آنها اختصاص داده است. بنده نماز اول وقت را پشت سر آنان به جماعت می خوانم. آیا اعاده نماز واجب است؟
مرحوم آیت الله بهجت فرمودند: « نه تنها اعاده نماز واجب نیست، بلکه نماز خواندن پشت سر آنها، ثوابش از شمشیر زدن در رکاب رسول خدا در صف اول جنگ احد بیشتر است ».
سپس بعد از مکثی افزودند: «اگر ما شیعیان و امامانمان اینگونه عمل نمی کردیم، پنج شیعه ی آن روز، اکنون صدوپنچاه میلیون شیعه نبود»..
این خبر، راوی اش خودم ـ که زهیر توکلی باشم ـ هستم و نام شاهدان آن را نیز ذکر کردم.
خبر دیگری باز هم از آیت ا... بهجت نقل می کنم که راوی اش حجت الاسلام و المسلمین مصطفی نیک اقبال است. آقای نیک اقبال که از شاگردان و هم صحبتان قدیمی حضرات آیات خوشوقت و آیت الله امجد است و علمیت و وثوقشان مورد تایید قطعی است، در کتاب «معرفت نفس» نقل کرده اند که یک بار خطیبی بر منبر سخن را در معایب خلیفه دوم، بسط داد و شدیداً بر او تاخت. وقتی که از منبر پایین آمد، مرحوم آیت الله بهجت، به ایشان فرمود: "تو مطمئنی که اگر در سقیفه ی بنی ساعده بودی، همان کاری را که عمر کرد، نمی کردی؟"
واجب است که از ادبیات تشنج آفرین پرهیز شود.
تعدادی از روایاتی که در آنها شیعیان به شرکت در نمازهای اهل سنت امر شده اند:
1- عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ: «مَنْ صَلَّى مَعَهُمْ فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ کَانَ کَمَنْ صَلَّى خَلْفَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله.» (الکافی (ط – الإسلامیة)، ج3/ باب الرجل یصلی وحده ثم یعید فی الجماعة أو یصلی بقوم و قد کان صلى قبل ذلک، ص380)؛
امام صادق علیه السلام: «کسی که با آنان [یعنی اهل سنت] در صف اول [جماعت] نماز بگزارد، مانند کسی است که پشت سر رسول الله نماز بخواند.»
همین حدیث با تغییر اندکی در منابع دیگری نیز روایت شده است:
وَ رَوَى عَنْهُ حَمَّادُ بْنُ عُثْمَانَ أَنَّهُ قَالَ: «مَنْ صَلَّى مَعَهُمْ فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ کَانَ کَمَنْ صَلَّى خَلْفَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ.» (من لا یحضره الفقیه، ج1 / باب الجماعة و فضلها، ص 382)؛
امام صادق علیه السلام: «کسی که با آنان [یعنی اهل سنت] در صف اول [جماعت] نماز بگزارد، مانند کسی است که پشت سر رسول الله در صف اول نماز بخواند.»
و نیز:
وَ بِهَذَا الْإِسْنَاد [الْحَسَنُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ نَاتَانَةَ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبِی زِیَادٍ النَّهْدِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُکَیْرٍ] قَالَ: قَالَ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّد: « ... مَنْ صَلَّى مَعَهُمْ فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ فَکَأَنَّمَا صَلَّى مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه و آله فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ.» (الأمالی( للصدوق)، ص367)؛
امام صادق علیه السلام: « ...کسی که با آنان [یعنی اهل سنت] در صف اول [جماعت] نماز بگزارد، گویا همراه با رسول الله در صف اول نماز خوانده است.»
2- عَنْهُ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ الْمُثَنَّى الْخَطِیبِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام: «یَا إِسْحَاقُ أَ تُصَلِّی مَعَهُمْ فِی الْمَسْجِدِ؟» قُلْتُ: «نَعَمْ» قَالَ: «صَلِّ مَعَهُمْ فَإِنَّ الْمُصَلِّی مَعَهُمْ فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ کَالشَّاهِرِ سَیْفَهُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ.» (تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج3، ص277)؛
اسحاق بن عمار میگوید: امام صادق علیه السلام از من پرسیدند: «آیا با ایشان [یعنی اهل سنت] در مسجد نماز میخوانی؟» گفتم: بلی. فرمود: «با آنها نماز بخوان! چون کسی که با ایشان در صف اول نماز میخواند، مانند کسی است که در راه خدا شمشیر کشیده باشد.»
3- عَنْهُ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: «أُوصِیکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ ... عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ اشْهَدُوا لَهُمْ وَ عَلَیْهِمْ وَ صَلُّوا مَعَهُمْ فِی مَسَاجِدِهِمْ ...»(المحاسن، ج1/کتاب القرائن، باب وصایا أهل بیته، ص18)؛
امام صادق علیه السلام: «شما را به تقوای الهی سفارش میکنم ... از مریضهایشان [یعنی اهل سنت] عیادت کنید، و در تشییع جنازههایشان شرکت کنید، و برایشان ادای شهادت کنید و همراهشان در مساجدشان نماز بگزارید.»
4- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ هِشَامٍ الْکِنْدِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُول: «إِیَّاکُمْ أَنْ تَعْمَلُوا عَمَلًا یُعَیِّرُونَّا بِهِ فَإِنَّ وَلَدَ السَّوْءِ یُعَیَّرُ وَالِدُهُ بِعَمَلِهِ کُونُوا لِمَنِ انْقَطَعْتُمْ إِلَیْهِ زَیْناً وَ لَا تَکُونُوا عَلَیْهِ شَیْناً صَلُّوا فِی عَشَائِرِهِمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ ... وَ اللَّهِ مَا عُبِدَ اللَّهُ بِشَیْءٍ أَحَبَّ إِلَیْهِ مِنَ الْخَبْءِ.» قُلْتُ: وَ مَا الْخَبْءُ؟ قَالَ: «التَّقِیَّة». (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج2/ باب التقیة، ص219)؛
امام صادق علیه السلام: «مبادا عملی انجام دهید که به خاطر آن، [مردم] ما را سرزنش کنند! چون فرزند شرور، [باعث میشود که] پدرش به واسطه عمل او سرزنش شود. برای کسی که با او مأنوس هستید [یعنی امامتان] زینت باشید، و مایهی ننگ او نباشید. در میان عشائر ایشان [یعنی اهل سنت] نماز بگزارید، و مریضهاشان را عیادت کنید، و در تشییع جنازهشان حاضر شوید ... به خدا سوگند که بهترین نوع عبادت، خبء است.» راوی معنای کلمهی «خبء» را از حضرت پرسید؛ فرمودند: « [خبء یعنی] تقیّه.»
5- و قال [الإمام الحسن العسکری] علیه السلام لشیعته: « ... صَلُّوا فِی عَشَائِرِهِمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُمْ فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْکُمْ إِذَا وَرِعَ فِی دِینِهِ وَ صَدَقَ فِی حَدِیثِهِ وَ أَدَّى الْأَمَانَة وَ حَسَّنَ خُلُقَهُ مَعَ النَّاسِ قِیلَ هَذَا شِیعِیٌّ فَیَسُرُّنِی ذَلِکَ اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا زَیْناً وَ لَا تَکُونُوا شَیْناً جُرُّوا إِلَیْنَا کُلَّ مَوَدَّةٍ وَ ادْفَعُوا عَنَّا کُلَّ قَبِیحٍ فَإِنَّهُ مَا قِیلَ فِینَا مِنْ حُسْنٍ فَنَحْنُ أَهْلُهُ وَ مَا قِیلَ فِینَا مِنْ سُوءٍ فَمَا نَحْنُ کَذَلِک ... » (تحف العقول/ باب ما روی عن الإمام أبی محمد حسن بن علی علیه السلام، ص488)؛
امام حسن عسکری علیه السلام: « ... در میان عشائر آنها [یعنی اهل سنت] نماز بخوانید و در تشییع جنازههاشان شرکت کنید، و به عیادت مریضهاشان بروید و حقوقشان را ادا کنید؛ چرا که اگر کسی از شما اهل ورع، راستگو، امانتدار و با مردم خوش خلق باشد، گفته میشود که این [شخص] شیعه است و این [جریان] مرا خرشنود میکند. تقوای الهی پیشه کنید و مایه زینت ما باشید و مایه ننگ ما نباشید. همه مودتها را جذب ما کنید و هر بدی را از ما دفع کنید. چرا که هر حسنی که درباره ما گفته میشود، ما شایسته آن هستیم و هر بدی که درباره ما گفته میشود، آنگونه نیستیم.»
6- کِتَابُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ یَحْیَى الْکَاهِلِیِّ، قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ: «صَلُّوا فِی مَسَاجِدِهِمْ فَاغْشَوْا جَنَائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ قُولُوا لِقَوْمِکُمْ مَا یَعْرِفُونَ وَ لَا تَقُولُوا لَهُمْ مَا لَا یَعْرِفُونَ إِنَّمَا کَلَّفُوکُمْ مِنَ الْأَمْرِ الْیَسِیرَ فَکَیْفَ لَوْ کَلَّفُوکُمْ مَا کَلَّفَ أَصْحَابَ الْکَهْفِ قَوْمُهُمْ کَلَّفُوهُمُ الشِّرْکَ بِاللَّهِ الْعَظِیمِ فَأَظْهَرُوا لَهُمُ الشِّرْکَ وَ أَسَرُّوا الْإِیمَانَ حَتَّى جَاءَهُمُ الْفَرَجُ وَ أَنْتُمْ لَا تُکَلَّفُونَ هَذَا.» (مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج12/ کتاب الأمر بالمعروف و النهی عن المنکر/ باب جواز التقیة فی إظهار کلمة الکفر، ص273)؛
امام صادق علیه السلام: «در مساجدشان [یعنی اهل سنت] نماز بخوانید، جنازههاشان را تشییع کنید، مریضهاشان را عیادت کنید، به قومتان آنچه میفهمند [و زمینه هضمش را دارند] بگویید، و آنچه نمیفهمند را نگویید. آنها کار سادهای را از شما میخواهند، پس اگر آنچه قوم اصاب کهف از ایشان خواستند را از شما میخواستند، چه [میکردید؟!] آنها را مجبور به شرک به خداوند بزرگ کردند، پس [اصحاب کهف] شرک را برایشان اظهار کردند، و ایمانشان را پنهان کردند، تا این که گشایش رسید، در حالی که شما به این [امر دشوار] مکلّف نیستید!»
7- وَ قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: «إِذَا صَلَّیْتَ مَعَهُمْ غُفِرَ لَکَ بِعَدَدِ مَنْ خَالَفَکَ.» (من لا یحضره الفقیه، ج1/ باب الجماعة و فضلها، ص301)؛
امام صادق علیه السلام: «هنگامی که همراه با ایشان [یعنی اهل سنت] نماز بگزاری، به تعداد مخالفانت [از گناهت] برایت بخشیده میشود.»
کماکان منتظر جواب یا دیدگاهتان هستیم